Gevoel – Dokter Es
Als arts maak je nogal wat mee, met mensen, maar ook als mens. Vooral het spreekuur van mij als huisarts kan behoorlijk druk zijn met letterlijk elke 10 minuten iemand anders voor mijn neus. Tussendoor bekijk ik de poststukken of autoriseer ik het werk van de assistenten. Sommige ziektebeelden zijn behoorlijk zwaar beladen en gaan met grote beperkingen of lijden gepaard. Of naasten die hun familielid zien afglijden, zoals bijvoorbeeld bij verslaving of criminaliteit, en staan er machteloos bij. Het leven kan behoorlijk tegen zitten en dat gaat niemand in de koude kleren zitten. Mensen zoeken steun, veel mensen hebben gelukkig een warm steunend netwerk, maar niet iedereen is daar mee gezegend of kan er gebruik van maken. Fijn dat ze dan bij hun huisarts terecht kunnen om vandaar uit passende hulp te zoeken.
Niet iedereen is daarvan op de hoogte. Ten einde raad, diep in de put of na ineenstorting komen ze dan bij mij op het spreekuur. Soms hebben ze de assistente niet willen vertellen waarvoor ze komen. Mogelijk angst om afgewezen te worden, schaamte. Assistentes weten vaak wel een rake inschatting te maken. Dubbel consult: “gesprek”, “is op/aan” of “mentaal welzijn?” staat er te lezen in de afspraakregel. Soms komen mensen ‘even pijlen’ met wie ze te maken hebben. Ze maken een afspraak voor een niet-urgente, langer bestaande klacht. Wanneer ze me vertrouwen of een klik voelen, komt het ‘echte’ verhaal. Ze hebben iets naars mee gemaakt, zitten in een ongelukkig huwelijk of hebben zich in geen tijden meer gelukkig gevoeld.
"En hoe zit het dan met je eigen gevoel?"
Het is fijn als je bij een onderbuikgevoel dat er iets anders speelt, wat extra tijd om handen hebt. De ruimte te hebben om te vragen hoe het echt met iemand gaat. Of soms heel simpel niet gelijk door te razen, langs alle fasen van het consult, maar even een stilte te laten vallen, waarin iemand een opening kan vinden. Een van mijn opleiders drukte me op het hart: “Als er regelmatig iemand je spreekuur in tranen verlaat, dan weet je dat je een goede dokter bent”.
En hoe zit het dan met je eigen gevoel? Als arts staat het huilen me soms ook wel eens nader dan het lachen. Wanneer het spreekuur vanwege een spoedgeval of een onverwacht telefoontje uitloopt. De ICT tegenzit, verwijzingen niet kunnen worden gemaakt en je spreekuur in de soep loopt. Zieke collega’s of zelf niet lekker. Een chagrijnige specialist die niet van harte met je wil overleggen. Een patiënt die echt nu hulp nodig heeft, maar er is een wachtlijst of opnamestop. Een wanhopig familielid die naar je uitvalt. Je doet je best, maar de volgende patiënt voelt je onrust. Je zou het uit kunnen leggen, maar dan loopt je spreekuur nog meer uit. Prima. Soms is het niet anders, dan loopt het maar uit.
Wanneer ik pas echt in huilen zou willen uitbarsten is wanneer het zo’n baaldag is, alles tegenzit, ik het gevoel heb dat de lucht om me heen begint te knetteren en de patiënt het gevoel heeft dat het door hem/haar komt. En hij/zij nou net niet lekker in zijn/haar vel zit… Of eindelijk de moed heeft verzameld me iets te vertellen.
Zo gebeurde het eens dat een patiënte ontzettend kwaad op me werd. Ze was bekend met een ernstige ziekte en ik zou de laatste uitslagen met haar doornemen en aangeven dat ze voor verder onderzoek weer naar het ziekenhuis moest. Voor mijn privé afspraak uit, zou ik dan genoeg tijd hebben om haar vragen hieromtrent te beantwoorden. Ze maakte zich echter ontzettend druk over een (op dat moment in mijn ogen) niet-urgente, niet-levensbedreigende kwaal, waarvoor ze graag een verwijzing wilde. Ik voelde de spanning, deed nog een poging aan te geven dat we vandaag de uitslagen zouden bespreken, maar het leek erop dat die vandaag niet aan bod zouden komen.
"Hebben dokters tegenwoordig geen gevoel meer of zo?"
Oh help… Ik had de verwijzing voor verder onderzoek reeds de deur uit gedaan! Dat zou betekenen dat ze morgenochtend waarschijnlijk gebeld zou worden voor een afspraak waar ze niets vanaf weet… Ze zou schrikken en geen vragen zou kunnen stellen. Hoe pak ik dit aan?
Mensen spiegelen elkaars emotionele staat. Niet alleen kinderen doen dit. Als arts maak ik op deze manier vaak handig gebruik van mijn kalme, rustige aard. Het stelt mensen gerust en in staat hun vragen te formuleren. Helaas werkte het nu averechts. Ze stond op en gaf aan dat ze zich niet gehoord voelde, ze begreep niet waarom ik niet wilde luisteren naar wat ze van mij wilde en voelde zich als mens niet gezien. Ze stond onder druk, dat wist ik onderhand toch wel?! Hebben dokters tegenwoordig geen gevoel meer ofzo?
Ik besloot dat mijn privé afspraak maar een half uurtje moest wachten.