Schaamte – Dokter Es
Sinds ik me als huisarts op social media begeef, @dokter_es , krijg ik regelmatig berichten van mensen, vooral jongeren, met een gênant probleem. Ze schamen zich en hebben nog niet de moed gevonden om er mee naar hun eigen huisarts te gaan. Online eerst wat vragen stellen voelt dan veiliger en is waarschijnlijk toegankelijker.
Online kan ik geen persoonlijke medisch inhoudelijke vragen beantwoorden. Dan adviseer ik je contact op te nemen met je eigen huisarts.
Zeer regelmatig maken zij zich zorgen dat ze iets ‘vreemds’ hebben waar andere mensen geen last van hebben, iets fouts hebben gedaan, angst voor hun eigen ongemakkelijke reactie in de spreekkamer of een afkeurende reactie van de huisarts. Schaamte heeft alles te maken met een angst voor afkeuring! We zijn allemaal kuddedieren en regelmatig bang om buiten de kudde te belanden, te worden achtergelaten of aangevallen. Van het dierenrijk terugvertaald naar de praktijk: we zijn bang om alleen te zijn, voor afwijzing of veroordeling van onze medemens. Oordelen is niets anders dan jouw mening of jouw perceptie van de werkelijkheid op ander plakken. Je vindt iets wel of niet aantrekkelijk, je zou iets wel of niet hetzelfde doen, jij weet iets en de ander niet (‘whahaha’ of ‘sufferd!’) en dat maakt dat je wel of niet met iemand om wilt gaan.
"De angst om afgewezen te worden."
En andersom voel je je flink afgewezen, gekleineerd of onwetend als je wordt veroordeeld. En stel je toch eens voor dat je er als kuddedier alleen voor komt te staan. Een oerinstinct sist je toe dat je dat nooit meer mag doen, schaam je! “O, jee”, vraag je je angstig af. “Straks word ik afgewezen door de kudde, blijf ik alleen achter en ga ik dood…” De schrik zit er goed in. En in het vervolg doe je er alles aan om dat gevoel (en die persoon?) te vermijden.
Slechte nieuws is, is dat je vervolgens gaat handelen uit angst. De angst om afgewezen te worden. Je let op je tellen, je bent voorzichtig in wat je doet of zegt en durft niet vrijuit je vragen te stellen of je behoeftes te uiten.
Goede nieuws is, we leven niet meer in een kudde of in de oertijd. En als je buddy, hulpverlener, vriend, huisarts of wie dan ook je veroordeelt omdat hij/zij zich niet in jouw gedrag/visie/mening/kledingstijl kan vinden, dan is dat zijn/haar mening of belevingswereld.
Soms kun je middels een gesprek je mening of perspectief met elkaar delen en ontstaat er mededogen. Soms accepteer je dat je ieder een eigen verleden en bijbehorende indrukken van de wereld hebt. Soms blijft het botsen. Ofwel omdat de ander maar niet wil begrijpen dat jij geen onderdeel van zijn/haar kudde bent en je niets hoeft aan te trekken van zijn/haar regels en opvattingen. Ofwel omdat jullie regels en opvattingen niet met elkaar te rijmen zijn. In dat geval scheiden jullie wegen.
"Mensen schamen zich bij vanalles: schrale lippen, opgezwollen ogen, schaamluis, schurft..."
Als huisarts maak ik heel wat (gênante) situaties mee en ook als privé persoon kom ik niet van een andere planeet. Ik geloof dat alle artsen een brede blik hebben op alles wat je als ‘normaal menselijk gedrag’ zou kunnen beschouwen en we bijna alle gênante ziektebeelden reeds diverse malen voorbij hebben zien komen.
Mensen schamen zich bij vanalles: schrale lippen, opgezwollen ogen, schaamluis, schurft, vaginale geurtjes, aambeien, verdwaalde sekstoys, kwijtgeraakte tampons, ingeslikte lepels, diarree, voedselallergieën, afgebroken wattenstaafjes, afgesneden oren, beestjes onder de huid, lopen op wolken, surrealistische gevoelens, stemmen, flauwvallen, spanning, haaruitval, afbrokkelende nagels, grote/kleine borsten, huiduitslag, stoma’s, sondes, gehoorapparaten, afbrokkelende/afgebeten nagels, schimmels, uitblijvende zwangerschappen, slappe straal, hoofdpijn op verkeerde momenten, somberheid, etc. Ofwel, àlles waarvan ze het idee hebben dat anderen er geen last van hebben.
Schaamte an sich is ook niets vreemds, we willen er allemaal bij horen en voelen ons daarom opgejaagd en ongemakkelijk als we ons geconfronteerd zien met een in ons ogen ongewoon probleem. Bedenk je volgende keer dat je je ongemakkelijk voelt en schaamt dat je een mens bent die er gewoon graag bij wil horen en dat de dokter die voor je zit ook maar een mens is. Een mens die je klacht waarschijnlijk vaker ziet en deze een stuk normaler vindt dan jij!